Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias; Iam doloris medicamenta illa Epicurea tamquam de narthecio proment: Si gravis, brevis; Recte, inquit, intellegis. Is enim percontando atque interrogando elicere solebat eorum opiniones, quibuscum disserebat, ut ad ea, quae ii respondissent, si quid videretur, diceret. Duo Reges: constructio interrete. Placet igitur tibi, Cato, cum res sumpseris non concessas, ex illis efficere, quod velis? Antiquorum autem sententiam Antiochus noster mihi videtur persequi diligentissime, quam eandem Aristoteli fuisse et Polemonis docet. Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest.

Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur.

Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Nam, ut paulo ante docui, augendae voluptatis finis est doloris omnis amotio. Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior; Ipse enim Metrodorus, paene alter Epicurus, beatum esse describit his fere verbis: cum corpus bene constitutum sit et sit exploratum ita futurum. Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Quoniamque in iis rebus, quae neque in virtutibus sunt neque in vitiis, est tamen quiddam, quod usui possit esse, tollendum id non est.

Ille incendat?

Quaerimus enim finem bonorum.

Age sane, inquam.

Solum praeterea formosum, solum liberum, solum civem, stultost;

• At multis se probavit.
• Inde sermone vario sex illa a Dipylo stadia confecimus.
• Est autem officium, quod ita factum est, ut eius facti probabilis ratio reddi possit.
• Qui bonum omne in virtute ponit, is potest dicere perfici beatam vitam perfectione virtutis;
• Universa enim illorum ratione cum tota vestra confligendum puto.
• Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem.

1. Quo tandem modo?
2. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam;
3. Quid est, quod ab ea absolvi et perfici debeat?
4. Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit?
5. Itaque a sapientia praecipitur se ipsam, si usus sit, sapiens ut relinquat.

Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Est enim aliquid in his rebus probabile, et quidem ita, ut eius ratio reddi possit, ergo ut etiam probabiliter acti ratio reddi possit. Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Sed tamen intellego quid velit. Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Universa enim illorum ratione cum tota vestra confligendum puto. Verum hoc idem saepe faciamus. Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Quantam rem agas, ut Circeis qui habitet totum hunc mundum suum municipium esse existimet? Aut haec tibi, Torquate, sunt vituperanda aut patrocinium voluptatis repudiandum. Nunc reliqua videamus, nisi aut ad haec, Cato, dicere aliquid vis aut nos iam longiores sumus. Nam cum Academicis incerta luctatio est, qui nihil affirmant et quasi desperata cognitione certi id sequi volunt, quodcumque veri simile videatur.

At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit;

Quamquam ab iis philosophiam et omnes ingenuas disciplinas habemus; Facit igitur Lucius noster prudenter, qui audire de summo bono potissimum velit; Longum est enim ad omnia respondere, quae a te dicta sunt. Qui igitur convenit ab alia voluptate dicere naturam proficisci, in alia summum bonum ponere? Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Cum enim fertur quasi torrens oratio, quamvis multa cuiusque modi rapiat, nihil tamen teneas, nihil apprehendas, nusquam orationem rapidam coerceas. Quae duo sunt, unum facit. Quod enim dissolutum sit, id esse sine sensu, quod autem sine sensu sit, id nihil ad nos pertinere omnino. Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur.

Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda.

Itaque non discedit ab eorum curatione, quibus praeposita vitam omnem debet gubernare, ut mirari satis istorum inconstantiam non possim. Octavio fuit, cum illam severitatem in eo filio adhibuit, quem in adoptionem D. Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Sin tantum modo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum. Illud non continuo, ut aeque incontentae. Itaque non discedit ab eorum curatione, quibus praeposita vitam omnem debet gubernare, ut mirari satis istorum inconstantiam non possim. Terram, mihi crede, ea lanx et maria deprimet. In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam?

1. Sic exclusis sententiis reliquorum cum praeterea nulla esse possit, haec antiquorum valeat necesse est.
2. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit?
3. Quod autem principium officii quaerunt, melius quam Pyrrho;
4. Aliter enim nosmet ipsos nosse non possumus.

Videsne, ut haec concinant? Quis enim redargueret? Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia iucunditatis vel plurimum afferat. Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Restant Stoici, qui cum a Peripateticis et Academicis omnia transtulissent, nominibus aliis easdem res secuti sunt. Sed ad rem redeamus; Utrum enim sit voluptas in iis rebus, quas primas secundum naturam esse diximus, necne sit ad id, quod agimus, nihil interest. Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum?

Confecta res esset.

Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior.

Numquam facies.

Sine ea igitur iucunde negat posse se vivere?

Equidem e Cn.

Quae quo sunt excelsiores, eo dant clariora indicia naturae.

Age sane, inquam.

Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris.

Hoc foedus facere si potuerunt, faciant etiam illud, ut aequitatem, modestiam, virtutes omnes per se ipsas gratis diligant. Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. Hoc autem tempore, etsi multa in omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia summorum virorum, tamen ego illa moveor exhedra. Equidem, sed audistine modo de Carneade? Quibus rebus intellegitur nec timiditatem ignaviamque vituperari nec fortitudinem patientiamque laudari suo nomine, sed illas reici, quia dolorem pariant, has optari, quia voluptatem. Quae cum dixissem, Habeo, inquit Torquatus, ad quos ista referam, et, quamquam aliquid ipse poteram, tamen invenire malo paratiores. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia; Idcirco enim non desideraret, quia, quod dolore caret, id in voluptate est. Tum Quintus: Est plane, Piso, ut dicis, inquit.

Ut aliquid scire se gaudeant? Sin autem voluptatem putat adiungendam eam, quae sit in motu-sic enim appellat hanc dulcem: in motu, illam nihil dolentis in stabilitate-, quid tendit? Haec quo modo conveniant, non sane intellego. Indicant pueri, in quibus ut in speculis natura cernitur. Praeclare, inquit, facis, cum et eorum memoriam tenes, quorum uterque tibi testamento liberos suos commendavit, et puerum diligis. Quod maxime efficit Theophrasti de beata vita liber, in quo multum admodum fortunae datur. Perfecto enim et concluso neque virtutibus neque amicitiis usquam locum esse, si ad voluptatem omnia referantur, nihil praeterea est magnopere dicendum. Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Dici enim nihil potest verius. Videsne ut, quibus summa est in voluptate, perspicuum sit quid iis faciendum sit aut non faciendum?

Haec qui audierit, ut ridere non curet, discedet tamen nihilo firmior ad dolorem ferendum, quam venerat. Quae iam oratio non a philosopho aliquo, sed a censore opprimenda est. Quae cum dixisset, finem ille. Praeclare enim Plato: Beatum, cui etiam in senectute contigerit, ut sapientiam verasque opiniones assequi possit. At multis se probavit. Qui si ea, quae dicit, ita sentiret, ut verba significant, quid inter eum et vel Pyrrhonem vel Aristonem interesset? Etsi qui potest intellegi aut cogitari esse aliquod animal, quod se oderit? Et quoniam haec deducuntur de corpore quid est cur non recte pulchritudo etiam ipsa propter se expetenda ducatur? Unum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit, finitas cupiditates habere. Itaque mihi non satis videmini considerare quod iter sit naturae quaeque progressio. Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta.

Sin autem eos non probabat, quid attinuit cum iis, quibuscum re concinebat, verbis discrepare?

Tamen aberramus a proposito, et, ne longius, prorsus, inquam, Piso, si ista mala sunt, placet. Sequitur disserendi ratio cognitioque naturae; Suo genere perveniant ad extremum; Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest.

Cumque eorum utrumque per se expetendum esse dixissent, virtutes quoque utriusque eorum per se expetendas esse dicebant, et cum animum infinita quadam laude anteponerent corpori, virtutes quoque animi bonis corporis anteponebant.

• Intellegi quidem, ut propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem, nos amemus;
• Iam in altera philosophiae parte.
• Vos autem cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere.
• Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt.

1. Si quidem, inquit, tollerem, sed relinquo.
2. Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit.
3. Nonne videmus quanta perturbatio rerum omnium consequatur, quanta confusio?
4. Itaque contra est, ac dicitis;

Sed fortuna fortis;

Cupit enim dícere nihil posse ad beatam vitam deesse sapienti.

Age sane, inquam.

Inquit, dasne adolescenti veniam?

Quare conare, quaeso.

Tum Triarius: Posthac quidem, inquit, audacius.

A primo, ut opinor, animantium ortu petitur origo summi boni.

Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur. Neutrum vero, inquit ille. Idem fecisset Epicurus, si sententiam hanc, quae nunc Hieronymi est, coniunxisset cum Aristippi vetere sententia. Semper enim ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur. Omnes, qui non sint sapientes, aeque miseros esse, sapientes omnes summe beatos, recte facta omnia aequalia, omnia peccata paria; Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. Quare attende, quaeso. Nam nisi hoc optineatur, id solum bonum esse, quod honestum sit, nullo modo probari possit beatam vitam virtute effici.

Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum.

At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit; Duo enim genera quae erant, fecit tria. Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. Ita fit illa conclusio non solum vera, sed ita perspicua, ut dialectici ne rationem quidem reddi putent oportere: si illud, hoc; Quam similitudinem videmus in bestiis, quae primo, in quo loco natae sunt, ex eo se non commoventi deinde suo quaeque appetitu movetur. Quicquid enim a sapientia proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus; Huc et illuc, Torquate, vos versetis licet, nihil in hac praeclara epistula scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis eius reperietis. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est.

Quod, inquit, quamquam voluptatibus quibusdam est saepe iucundius, tamen expetitur propter voluptatem.

• Quamquam in hac divisione rem ipsam prorsus probo, elegantiam desidero.
• Id et fieri posse et saepe esse factum et ad voluptates percipiendas maxime pertinere.
• Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit.
• Vide, quantum, inquam, fallare, Torquate.
• Vide igitur ne non debeas verbis nostris uti, sententiis tuis.

Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset. Quid, quod homines infima fortuna, nulla spe rerum gerendarum, opifices denique delectantur historia? Optime, inquam. Nunc agendum est subtilius. Nec tamen ille erat sapiens quis enim hoc aut quando aut ubi aut unde? At cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis. Hoc ille tuus non vult omnibusque ex rebus voluptatem quasi mercedem exigit. Nemo igitur esse beatus potest. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Bonum negas esse divitias, praeposìtum esse dicis? Atqui haec patefactio quasi rerum opertarum, cum quid quidque sit aperitur, definitio est. Non est igitur voluptas bonum.

Recte, inquit, intellegis.

Quicquid enim a sapientia proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus; Qui est in parvis malis. Itaque hic ipse iam pridem est reiectus; Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum scientia; Quod quidem iam fit etiam in Academia. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Haec para/doca illi, nos admirabilia dicamus. Quorum sine causa fieri nihil putandum est. Hic ambiguo ludimur. Verum hoc loco sumo verbis his eandem certe vim voluptatis Epicurum nosse quam ceteros.

Tollitur beneficium, tollitur gratia, quae sunt vincla concordiae.

Videmusne ut pueri ne verberibus quidem a contemplandis rebus perquirendisque deterreantur? Nam cum Academicis incerta luctatio est, qui nihil affirmant et quasi desperata cognitione certi id sequi volunt, quodcumque veri simile videatur. Graece donan, Latine voluptatem vocant. Que Manilium, ab iisque M. Non risu potius quam oratione eiciendum? Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior; Hoc autem tempore, etsi multa in omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia summorum virorum, tamen ego illa moveor exhedra. In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret.